Prolùmenes


de pessone

Ego: est sa prima pessone

Tue: est sa sikunda pessone

Issu (mascru), Issa (fèmina): est sa de tres pessones

Vostè: est sa de tres pessones cando est una pessone de riguardu

Nois: est sa prima pessone cando sunt medas: ego chin àtere

Vois: est sa sikunda pessone cando sunt in medas: tue chin àtere.

Issos (òmines), Issas (fèminas): est sa de tres pessones cando sunt in medas

Prolùmenes Komplementos

Mi (mi pèteno)

Ti (ti pètenas)

Si (si petenat)

Nos (nos petenamos)

Bos (Bos petenais)

Si (si pètenant)


mi (mi piaghet)

ti (ti piaghet)

li (li piaghet)

nos (nos piaghet)

bos (bos piaghet)

lis (lis piaghet)


mime (tocat a mime)

tive (tocat a tive)

issu, issa, Bostè (tocat a issu)

nois (tocat a nois)

bois (tocat a bois)

issos, issas (tocat a issos)


Prolùmenes cumpostos

Ego ti lu do
Tue mi lu das
Issu, issa, Bostè mi lu dat

Issu, issa, Bostè mi los dat

Nois bos los damos
Bois nos los dais
Issos, issas bos lu dant
Issos, issas lios dant


Ego ti l’apo dadu (lu)
Tue mi l’as dadu (lu)
Issu, issa, Bostè mi l’at dadu (lu)
Issu, issa, Bostè mi los at dados
Nois bos l'amos dadu (lu)
Bois nos l'ais dadu (lu)
Issos, issas ti l’ant dadu (lu)
Issos, issas ti los ant dados


Ego ti las apo dadas
Tue mi las as dadas
Issu, issa, Bostè mi las at dadas
Issu, issa, Bostè lias at dadas

Nois bos las amos dadas
Bois nos las ais dadas
Issos, issas ti las ant dadas
Issos, issas lias ant dadas 


Si mi secat su cartzu
Si ti secat su cartzu
Si li secat su cartzu
Si nos secat su cartzu

Si bos secat su cartzu

Si lis secat su cartzu


Si m’est secadu su cartzu
Si t’est secadu su cartzu
Si l’est secadu su cartzu
Si nos est secadu su cartzu

Si bos est secadu su cartzu

Si lis est secadu su cartzu


Si mi sunt secadas sas currias
Si ti sunt secadas sas currias
Si li sunt secadas sas currias
Si nos sunt secadas sas currias
Si bos sunt secadas sas currias
Si lis sunt secadas sas currias


Prolùmenes de poscescju

Si cuncòrdant chin su lùmene, a parte “issoro” chi abbarrat semper uguale:

Su libru “meu”
Su libru “tuo”
Su libru “suo” (o “de Bostè”)
Su libru “nostru”
Su libru “Bostru”
Su libru “issoro”


Sos libros “meos”
Sos libros “tuos”
Sos libros “suos”
Sos libros “nostros”
Sos libros “bostros”
Sos libros “issoro”


Prolùmenes de mustra

Si est in s'oru a chie allegat:

“Custu” libru (mascru, unu solu)
“Custa” pinna (fèmina, una sola)
“Custos” limones (mascru, medas)
“Custas” padeddas (fèminas, medas)


Si est innedda dae chie allegat:

“Cussu” libru (mascru, unu solu)
“Cussa” pinna (fèmina, una sola)
“Cussos” limones (mascru, medas)
“Cussas” padeddas (fèminas, medas)


Prolùmenes relativos e interrogativos


Relativu

Chi : “Paskale, chi apo topadu tando, m’at nadu…”



Interrogativos

Cale: “Cale cheres?”;  
Cales: “Cales cheres?”;  
Chie: “Chie ses?”,
“Chie sunt?”.

Prolùmenes e agetivos indefinidos


Prolùmenes

Kalicunu, kalicuna: una pessone, non nd'isco de precisu chie.
 
Kalicunos, kalicunas:carchi pessone, prus de unu o una.
"Kalicunu est pescjande in malu!”.
 
Àtere: una o prus pessones diversas dae sa chi semos lumenande. "A parte tue, inoche non b'at àtere".
 
Niscjunu, niscjuna, nemos: nemancu unu o una. “Inoche non b’at niscjunu”, "Inoche non b'at nemos".
 
Nudda: mancu una cosa, in niscjuna misura. “Nudda non bi nd’at!”.
 
Kadaunu – kadauna – dogniunu – dogniuna: totus, picaos unu pro unu. “Kadaunu pescet pro issu”.


Agetivos

Carchi: pacos/as, ma prus de unu/a. “B’at carchi cosa chi non m’aggradit”.

“Carchi pessone nat chi non semos andande bene”.

Kada, Dògnia: totus. “Kada cosa est a su postu suo”=”Totu sas cosas sunt a su postu issoro".


Prolùmenes e agetivos

Àteru, àtera: una cosa/pessone in prus e/o diversa. 
"Cherjo un’àtera mela", "Cussa non m'agradit, daminde un'àtera!".
 
Tropu: pro nàrrere ca una cosa est prus de cantu bastat.
“Tropu cosas andant male”.
 
Meda: si nat de una cosa chi est in cantidade, ma non si podet contare (non si cuncordat chin su lùmene); “Meda abba”, “Meda linna”, “Meda olju”.
 
Medas: si nat de cosas chi sun in cantidade e si podent contare (non si cuncordat chin su lùmene); “Medas locos”, “Medas filas”.
 
Pacu, paca: si nat de una cosa chi no est a bundu e non si podet contare. “Paca abba”, “Pacu olju”.
 
Pacos, pacas: si nat de cosas chi non sunt a bundu e si podent contare. “Pacas molas”, “Pacos boes”.